corrigé: 2007:Calcule integrale suite



PARTIE A :

Soit f une fonction définie sur  {{\left[{1{\mathrm{\mathrm{;}}}{+\infty }}\right[}} et ayant une dérivée continue et croissante.Pour tout



{p%élément \mathbb{N}^{%*%} } on pose : {u_{p}= \sum_{n\textrm{=}1}^{p}f'\left( n\right)  }.



1. Démontrer la reletion suivante :



(0.1)         {\forall n \in \mathbb{N} ^{*} : f'\left( n\right) <=f\left( n+1\right) -f\left( n\right) <=f'\left( n+1\right)  }  



a. En appliquant le théorème des accroissements finis à f dans un intervalle bien choisi.
          
b. En utilisant la valeur moyenne de f' sur {\left[{{n}{\mathrm{,}}{n}+1}\right]}. [On rappelle que la valeur moyenne d'une fonction continue g sur un intervalle  {\left[{{a}{\mathrm{,}}{b}}\right]} est : {\frac{1}{b-a}int_{a} ^{b} g\left( x\right)  dx}

 

2. En utilisant la relation (0,1) de la question {{1.}}démontrer que:



(0.2)  {\forall p \in \mathbb{N} ^{*} {\mathrm{;}}u_{p}- f'\left( p\right) <=f\left( p\right) -f\left( 1\right) <=u_{p}-f'\left( 1\right)  }



3. Dans cette question on prend f\left( x\right) = \frac{1}{x^{2}}

a. Verifier que la suite \left( u_{p}\right) est monotone.

b. En utilisant la relation (0,2) ,de la question {{2}} montrer que la suite \left( u_{p}\right) est bornée.

c. En deduire que la suite  \left( v_{p}\right)   de terme général  v_{p}\textrm{=}\sum_{n\textrm{=}1}^{p}{\frac{1}{n^{3}}}    est convergente et que sa limite appartient à l'intervalle  {[{\frac{1}{2}},{\frac{3}{2}}]}

4. Dans cette question on prend  {f\left( x\right) =- lnx}


a. En utilisant la relation (0.2), montrer que u_{p}<= -{\frac{1}{p}}-\ln p 

b. Montrer que \lim_{{p}%trèsinférieurà \textrm{+}\infty  }{sum}  from{n\textrm{=}1} to{p} {\frac{1}{n}}  \textrm{=} +\infty  




PARTIE B :
   - Calculer pour tout {n \in \mathbb{N} {\mathrm{,}} \int_{}^{}_{n \pi} ^{\left( n\textrm{+}1\right) \pi}\left|{\sin t }\right|dt  }
   

a. En effectuant le changement de variable {N\textrm{=}t-n%pi} et en remarquant que la fonction



 {bold {{u \to \left|{\sin n}\right| }}} est périorique de période {\pi}.



 b. En utilisant le résultat admis suivant :


{\forall n%élément setN:forall t%élément[n \pi{\mathrm{,}}\left( n+1\right) \pi]{\mathrm{,}}\left|{\sin t}\right|\textrm{=}\left( -1\right) ^n \sin t }


2. Pour tout réel {a }>{ 0}, on considère la fonction {h}_{a} définie sur <math>I{{}\textrm{=}{ {\left[{0{\mathrm{\mathrm{;}}}+\infty}\right[}}} par:



{ {h_a\left( t\right) =\left|{\frac{sint at} {t}}\right| }}{\mathrm{,}}{\  \  \textrm{si}\   {t %élément {{\left]{0{\mathrm{\mathrm{\mathrm{;}}}}+\infty}\right[}}{\mathrm{,}}h_a\left( 0\right) =a}}.

a. Montrer que les fontions {h}_{a} sont continues sur I.

 

b. Montrer que :

 {\forall n %élément setN: \frac{1}{\left( n+1\right) \pi}int _{n \pi} ^{\left( n\textrm{+}1\right) \pi}\left|{sint }\right|dt \leq \int_{}^{}_{n \pi} ^{\left( n\textrm{+}1\right) \pi} h_1\left( t\right) dt.}

En déduire que :                                                          
                                          

(0.3){\forall n%élément \frac{setN:2}{\left( n+1\right) \pi} \leq \int_{}^{}_{n \pi} ^{\left( n\textrm{+}1\right) \pi} h_1\left( t\right) dt.}

3.  On veut utiliser les résultats précédents pour calculer {\lim_{{a}%tend +\infty }{int} _{0}^{\pi} h_{a}\left( t\right) dt.}


a. En utilisant la relation (0.3) comparer :{\frac{2}{\pi}  \sum_{n\textrm{=}1}^{p}{\frac{1}{n}} et \int_{}^{}_0^{p%pi}h_1\left( t\right) dt.}

b. Déduire de la question {{4.b. partieA, }}{\lim_{{p}%tend \textrm{+}\infty }{int} _{0}^{p{\pi}} h_{1}\left( t\right) dt}



c. Calculer{\lim_{{x}%tend \textrm{+}\infty }{int} _{0}^{x} h_{1}\left( t\right) dt}. [on pourra introduire l'entier {{p}={E{\left( \frac{x}{\pi}\right) }}}; ou' E désigne la fonction partie entière.]

   

 4. Montrer que :

{\forall a%élément \mathbb{R}_\textrm{+}^\textrm{*} :int _{0}^{\pi} h_{a}\left( t\right) dt\textrm{=}\int_{}^{}_{0}^{a%pi} h_{1}\left( t\right) dt\textrm{=} +\infty }



En déduire {\lim_{{a}%tend\textrm{+}\infty }{int} _{0}^{\pi} h_{a}\left( t\right) dt}

 

Corrigé :2006: Calcul intégral et suite


{{Partie A}}

1) H(x)=\int_{0}^{x}\frac{1}{1+t^{2}}dt

a) La fonction t\rightarrow\frac{1}{1+t^{2}} est continue sur 
\mathbb{R}
donc elle y admet des primitives. Soit L l'un d'entre elles.

Donc H(x)=L(x)-L(0),
_ donc H est définie sur 
\mathbb{R}
, et dérivable sur 
\mathbb{R}
.

H^{\prime}(x)=\frac{1}{1+x^{2}}

b) (Ho\tan)^{\prime}(x)=(\tan x)^{\prime}\times\frac{1}{1+\tan^{2}x}=1


Ainsi (Ho\tan)(x)=x+c

(Ho\tan)(0)=0+c or \tan0=0 et H(0)=0 d'où c=0

Ainsi (Ho\tan)(x)=x, x\in\left]  -\frac{\pi}{2},\frac{\pi}{2}\right[ 

\tan\frac{\pi}{4}=1 avec (Ho\tan)(\frac{\pi}{4})=\frac{\pi}{4}

H(1)=\frac{\pi}{4}

2) a) G dérivable sur \left]  0,+\infty\right[ 

F dérivable sur \left]  0,+\infty\right[ 

g dérivable sur \left]  0,+\infty\right[ 

F^{\prime}(x)=g^{\prime}(x)-g^{\prime}(x)\times H^{\prime}og(x)

F^{\prime}(x)=\frac{e^{2x}}{\sqrt{e^{2x}-1}}-\frac{e^{2x}}{\sqrt{e^{2x}-1}
}\times\frac{1}{1+g^{2}(x)}

d'où  F^{\prime}(x)=\sqrt{e^{2x}-1}
_ or G^{\prime}(x)=g(x)

On en déduit que F^{\prime}(x)=G^{\prime}(x)

b)
F^{\prime}(x)=G^{\prime}(x)

donc G(x)=F(x) +c

G(0)=0  et  \qquad F(0) = g(0) - Hog(0)=0

 entraine  \qquad c=0

d'où G(x)=F(x)

G(\ln\sqrt{2})=F(\ln\sqrt{2})=g(\ln\sqrt{2})-Hog(\ln\sqrt{2})

g(\ln\sqrt{2})=\sqrt{e^{2\ln\sqrt{2}}-1}=1

G(\ln\sqrt{2})=1-H(1)=1-\frac{\pi}{4}

I=1-\frac{\pi}{4}

{{Partie B}}

1)a) f^{\prime}(x)=2e^{2x}\qquad e^{2x}=\frac{1}{2}f^{\prime}(x)\qquad
f(x)=e^{2x}-1\qquad e^{2x}=1+f(x)=\frac{1}{2}f^{\prime}(x)=1+f(x)

d'où f^{\prime}(x)=2\left[  1+f(x)\right] 

b) I_{n+2}=\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}\left[  f(x)\right]  ^{\frac{n+2}{2}}dx

I_{n}+I_{n+2}=\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}\left[  f(x)\right]  ^{\frac{n+2}{2}
}dx+\left[  f(x)\right]  ^{\frac{n}{2}}dx

I_{n}+I_{n+2}=\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}\left[  f(x)\right]  ^{\frac{n}{2}
}\left[  1+f(x)\right]  dx

I_{n}+I_{n+2}=\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}\frac{1}{2}f^{\prime}(x)\left[
f(x)\right]  ^{\frac{n}{2}}dx

I_{n+2}+I_{n}=\frac{1}{n+2}

n=0, I_{0}+I_{2}=\ln\sqrt{2}+\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}(e^{2x}-1)dx

I_{0}+I_{2}=\ln\sqrt{2}+\left[  \frac{1}{2}e^{2x}-x\right]  _{0}^{\ln\sqrt
{2}}

I_{0}+I_{2}=\ln\sqrt{2}+1-\ln\sqrt{2}-\frac{1}{2}

I_{0}+I_{2}=\frac{1}{2} or \frac{1}{2}=\frac{1}{0+2}

I_{0}+I_{2}=\frac{1}{0+2}

c) I_{n+2}=\frac{1}{n+2}-I_{n}\geq0

donc 0\leq I_{n}\leq\frac{1}{n+2}\qquad

\lim_{x\rightarrow+\infty} I_{n}=0

2) U_{n}=I_{n+4}-I_{n}

a) U_{n}=\frac{1}{n+4}-\frac{1}{n+2}

U_{un+1}=\frac{1}{(4n+1)+4}-\frac{1}{(4n+1)+2}

U_{un+1}=\frac{1}{4n+5}-\frac{1}{4n+3}

b)U_{4n+1}=I_{4n+1+4}-I_{4n+1}

U_{4n+1}=I_{4n+5}-I_{4n+1}

\sum_{n=0}^p U_{4n+1}=\sum_{n=0}^p (I_{4n+5}-I_{4n+1})

= (I_{5}-I_{1})+ (I_{9}-I_{5})+.....+(I_{4p+5}-I_{4p+1})

=I_{4p+5}-I_{1}

\sum_{n=0}^p U_{4n+1}=I_{4p+5}-I_{1}

c) On a \sum_{n=0}^p U_{4n+1}=\sum_{n=0}^p (\frac{1}{4n+5}-\frac{1}{4n+3} )

\sum_{n=0}^p U_{4n+1}=(\frac{1}{5}-\frac{1}{3})+(\frac{1}{9}-\frac{1}{7})+.......+(\frac
{1}{4p+5}-\frac{1}{4p+3})

donc I_{4p+5}-I_{1}=(\frac{1}{5}-\frac{1}{3})+(\frac{1}{9}-\frac{1}{7})+.......+(\frac
{1}{4p+5}-\frac{1}{4p+3})

or
I_{1}=\int_{0}^{\ln\sqrt{2}}\sqrt{e^{2x}-1} dx=I=1-\frac{\pi}{_{4}}

d'où I_{4p+5}+\frac{\pi}{4}=1-\frac{1}{3}+\frac{1}{5}-\frac{1}{7}+\frac{1}{9}+.......+\frac
{1}{4p+3}-\frac{1}{4p+5}=\sum_{n=0}^{2p+2} \frac{(-1)^{n}}{2n+1}

or \lim_{n\rightarrow+\infty} I_{n}=0

d'où

\lim_{p\rightarrow+\infty} \sum_{n=0}^{2p+2} \frac{(-1)^{n}}{2n+1}=\frac{\pi}{4}

corrigé: 2003: Utilisation du calcul intégral dans les suites

pas de corrigé

Corrigé : 2004: Utilisation du calcul intégral dans les suites


u_{n}=2+2\sum_{1}^{n}{\frac{(-{1})^{k}}{2k+1}}

Or \frac{(-{1})^{k}}{2k+1}=\int_{0}^{1}{\left(  -t^{2}\right)
^{k}\mathit{dt}}

donc u_{n}=2\int_{0}^{1}{\left( -t^{2}\right) ^{0}\mathit{dt}}+2\sum_{1}
^{n}{\int_{0}^{1}{\left( -t^{2}\right) ^{k}\mathit{dt}}}=2\int_{0}^{1}{\left(
\sum_{0}^{n}\left( -t^{2}\right) ^{k}\right) \mathit{dt}}

Or \sum_{0}^{n}\left(  -t^{2}\right)  ^{k}=\frac{1-\left(  -t^{2}\right)
^{n+1}}{1+t^{2}}=\frac{1+\left(  -1\right)  ^{n}t^{2n+2}}{1+t^{2}}

donc u_{n}=\int_{0}^{1}{2\left(  \frac{1+\left(  -1\right)  ^{n}t^{2n+2}
}{1+t^{2}}\right)  \mathit{dt}}

u_{n}-2\int_{0}^{1}{\frac{1}{1+t^{2}}}\mathit{dt}=2\int_{0}^{1}
{\frac{\left(  -1\right)  ^{n}t^{2n+2}}{1+t^{2}}\mathit{dt}}

\left\vert {u_{n}-2\int_{0}^{1}{\frac{1}{1+x^{2}}}\mathit{dx}}\right\vert
=2\int_{0}^{1}{\frac{x^{2n+2}}{1+x^{2}}\mathit{dx}}

Or 0\leq x\leq1

1\leq x^{2}+1\leq 2

\frac{1}{2}\leq\frac{1}{x^{2}+1}\leq1

d' où \frac{t^{2n+2}}{1+t^{2}}\leq t^{2n+2}

donc \left\vert {u_{n}-2\int_{0}^{1}{\frac{1}{1+x^{2}}}\mathit{dx}
}\right\vert \leq2\int_{0}^{1}{x^{2n+2}\mathit{dx}}

Or

\int_{0}^{1}t^{2n+2}\mathit{dt}=\left[  \frac{t^{2n+3}}{2n+3}\right]
_{0}^{1}=\frac{1}{2n+3}

d'où \left\vert {u_{n}-2\int_{0}^{1}{\frac{1}{1+x^{2}}}\mathit{dx}
}\right\vert \leq\frac{2}{2n+3}

2)

Soit J=\int_{0}^{1}\varphi(x)\mathit{dx}  avec \ \varphi(x)=\frac
{1}{1+x^{2}}

F{\prime}(x)=\varphi(x),x\in\mathbb{R}

F(0)=0

G(v)=F(tanv)

     a)

Montrer que G dérivable sur \left] \frac{-\pi}{2},\frac{\pi}{2}\right[

v\ \ {\longmapsto}tanv dérivable sur \left]  \frac{-\pi}{2},\frac{\pi
}{2}\right[  et \`{a} valeurs dans \mathbb{R}

or x {\longmapsto} F(x) dérivable sur \mathbb{R}

donc par composition  v\longmapsto F(tanv) dérivable sur \mathbb{R}

Calcul de G{\prime}(v)

G'(v)=(\tan v)'\times F'(\tan v)

G'(v)=(1+\tan^{2}v)\varphi(\tan v) avec \varphi(\tan v)=\frac
{1}{1+\tan^{2}v}

donc G'(v)=1

donc G(v)=v+c

avec G(0)=F(\tan0)=0

donc 0+c=0 soit c=0

G(v)=v

     b)

J=F(1)=F\left(  \tan\frac{\pi}{4}\right) 

J=G\left(  \frac{\pi}{4}\right)  =\frac{\pi}{4}

donc \left\vert {u_{n}-\frac{2\times\pi}{4}}\right\vert \leq\frac{2}{2n+3}

 ainsi \left\vert {u_{n}-\frac{2\times\pi}{4}}\right\vert \leq
\frac{2}{2n+3}\qquad et\qquad\lim_{n\rightarrow+\infty}\frac{2}{2n+3}=0 \hfill

d' où  \lim_{n\rightarrow+\infty}u_{n}=\frac{\pi}{2}

OIF
RESAFAD

EXAMEN.SN V2.0 © RESAFAD SENEGAL Creative Commons License - Avenue Bourguiba x rue 14 Castors, Dakar (Sénégal) - Tél/Fax : +221 33864 62 33